مقدمه:
ثبت املاک، به‌عنوان یکی از بنیان‌های مهم حقوقی در هر کشوری، نقش اساسی در تضمین امنیت معاملات حقوقی و ایجاد نظم در حقوق اموال دارد. این موضوع نه‌تنها برای مالکان املاک، بلکه برای تمامی اشخاص ثالث مرتبط با این اموال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نظام‌های ثبتی به‌منظور حمایت از حقوق مالکان و اشخاص ثالث و تضمین ثبات و شفافیت در معاملات املاک طراحی شده‌اند. نظام‌های ثبت املاک از دو نوع اصلی تشکیل شده‌اند:
1. نظام‌های ایجادی که بر انتقال مالکیت تنها پس از ثبت معاملات تاکید دارند.
2. نظام‌های تأییدی که معاملات را حتی بدون ثبت نیز معتبر می‌دانند، اما ثبت برای حمایت در برابر اشخاص ثالث ضروری است.
بر اساس این مطالعه، نظام ثبتی ایران بر اساس ساختار “ایجادی” عمل می‌کند، به این معنا که انتقال حقوق عینی تنها پس از ثبت رسمی قابل اعتبار است. این امر از یک سو تضمین‌کننده حقوق خریدار و فروشنده و از سوی دیگر، کاهش‌دهنده تعارضات میان اشخاص ثالث است.
اهمیت نظام ثبتی در ایران:
حمایت از مالکان و اشخاص ثالث: ثبت املاک، اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی را درباره وضعیت حقوقی ملک در اختیار افراد می‌گذارد.
کاهش دعاوی حقوقی: نظام ثبت املاک با شفاف‌سازی وضعیت حقوقی املاک، از بروز بسیاری از دعاوی مرتبط با تعارض مالکیت جلوگیری می‌کند.
توسعه اقتصادی: با کاهش ریسک معاملات و تضمین امنیت حقوقی، اعتماد عمومی به بازار املاک افزایش می‌یابد که این امر منجر به بهبود گردش اقتصادی خواهد شد.
جمع‌بندی:
قانون ثبت املاک ایران با توجه به رویکرد ایجادی خود، نه‌تنها به شفافیت معاملات و حفظ حقوق افراد کمک می‌کند، بلکه نقشی کلیدی در کاهش اختلافات حقوقی ایفا می‌نماید. ازاین‌رو، توجه به اجرای دقیق قوانین ثبتی و تقویت ضمانت اجراهای آن، ضروری است.
نویسنده : علیرضا شریعتی/ وکیل پایه یک دادگستری
