در پنل‌های تخصصی از فناوری فتوکشت گرفته تا بررسی عمیق چالش‌های باروری ابرها، سخنرانان برجسته راه‌های نوین تقویت هم‌افزایی در حوزه محیط زیست را ترسیم کردند.
به گزارش پایگاه خبری اقتصادی مشهد عمران،در چارچوب رویداد «هارمونی انعکاس» که به همت فرهنگسرای تخصصی محیط زیست مشهد و سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد برگزار شد، خانه هم‌افزایی انرژی و آب با برگزاری پنل «تحلیل پیامدهای زیست‌محیطی بهره‌برداری نادرست از منابع طبیعی (در حوزه آب و انرژی)» روز سه‌شنبه ۱۹ خرداد ماه میزبان گفت‌وگوهای علمی و راه‌حل‌محور بود.
به گفته امین وطن‌پور، معاون کمیته‌های خانه هم‌افزایی انرژی و آب، این نشست با هدف تقویت گفت‌وگو میان متخصصان، سیاست‌گذاران و صنعت‌گران طراحی شده و تمرکز آن بر راهکارهای بین‌رشته‌ای جهت کاهش اثرات سوء بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی قرار داشت. وطن‌پور افزود: «تلاش ما در خانه هم‌افزایی، ایجاد فضایی علمی و راه‌حل‌محور است تا از صرفاً دیدگاه‌های انتقادی فاصله بگیریم.»
فناوری فتوکشت؛ تلفیق خورشید و زمین برای آینده
در آغاز جلسه، مهرداد پورصادق از دانشگاه ایالتی نبراسکا آمریکا، مفهومی نوین به نام فناوری اگروولتائیک (فتوکشت) را معرفی نمود. ایشان توضیح دادند که این فناوری با بهره‌برداری همزمان از زمین‌های کشاورزی برای تولید محصولات زراعی و برق خورشیدی، از اهمیت بالایی برخوردار است. دکتر پورصادق گفت:«فتوکشت یا آگروولتائیک، ترکیبی از فناوری فتوولتائیک و کشاورزی است که با ایجاد سایه‌بان های خورشیدی، تبخیر خاک را کاهش و رطوبت آن را حفظ می‌کند. در نتیجه، شرایط مساعدی برای رشد محصولات فراهم شده و همزمان انرژی پاک تولید می‌شود.» وی همچنین به مزایای این سیستم از جمله حفاظت محصولات در برابر بادهای شدید و نور خورشید بیش از حد اشاره کرد و افزود که پژوهش‌های بین‌المللی از دهه ۱۹۸۱ آغاز شده و در کشورهای مختلفی همچون آمریکا، چین و هند همچنان در حال توسعه است.
باروری ابرها؛ فرصتی و چالشی همزمان
دانشیار اقلیم‌شناسی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد گفت: در مساله چالش های فنی و علمی، نبود داده کافی درباره میکروفیزیک ابرها در ایران به دلیل کمبود داده های مشاهداتی (آزمایشگاه، رادار، رادیومتر و غیره) و نیز عدم اجماع علمی درباره تاثیر بلندمدت این روش بر الگوهای اقلیمی مطرح است.
وی افزود: تعدیل مصنوعی وضعیت جوی، ممکن است به اختلافات بین المللی درباره مالکیت منابع آبی منجر شود و همچنین اجرای پروژه های بزرگ باروری ابرها بدون ارزیابی کامل زیست محیطی مورد انتقاد است.
مفیدی بیان کرد: ارزیابی تخصصی آکادمی ملی علوم آمریکا نشان می دهد که باروری ابرها و برنامه های تعدیل وضعیت جو هنوز شواهد آماری و فیزیکی مورد نیاز برای به رسمیت شناختن اعتبار علمی خود را فراهم نکرده است.
وی ادامه داد: نخستین اقدام عملی برای باروری ابرها در سال ۱۹۴۶ توسط «وینسنت شیفر» صورت گرفت و در سال ۱۹۴۷ همکار وی «برنارد ونگوت» برای نخستین بار نشان داد که می توان از یدید نقره برای باروری ابرها استفاده کرد.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد خاطر نشان کرد: دوره طلایی باروری ابرها در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی بود که در این مدت پروژه کلیماکس، تجربه یک و ۲ در فلسطین اشغالی و تجربه استرالیا در جزیره «تاسمانی» برای باروری ابرها رقم خورد.
مفیدی ادامه داد: تاریخچه باروری ابرها در ایران به سال ۱۳۵۳ بر می گردد، زمانی که به منظور افزایش ذخایر آبی سدهای کرج و جاجرود، وزارت نیرو با استفاده از امکانات فنی یک شرکت کانادایی اقدام به نصب ۳۰ دستگاه ژنراتور زمینی تصعیدکننده یدید نقره در حوضه های آبریز رودخانه های مذکور کرد.
تأثیرات اقلیمی بارورسازی ابرها
در ادامه میزگرد تخصصی، عباس مفیدی به موضوع باروری ابرها پرداخت و در خصوص اثربخشی باروری ۲۵ درصدی در ابرها اظهار نگرانی نمود. وی تأکید کرد که به علت پیچیدگی‌های سیستم‌های جوی، نبود داده‌های کافی و زیرساخت‌های علمی و فنی مورد نیاز، ادعای اثربخشی چنین بالا قابل تحقق نیست. از سوی دیگر، دانشیار اقلیم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد توضیح داد که سه روش اصلی برای باروری ابرها وجود دارد:
روش دینامیک برای ابرهای همرفتی
روش ذرات آب دوست برای ابرهای گرم
روش استاتیک برای ابرهای سرد وی علاوه بر شرح تکنولوژی‌های مختلف، به مشکلات زیست‌محیطی، هزینه‌های بالا و عدم قطعیت نتایج این روش‌ها اشاره کرد.
چالش‌های مدیریت منابع آبی در مشهد
گیلانی، مدرس و پژوهشگر هوش مصنوعی، در ادامه این نشست پیرامون کاربرد هوش مصنوعی در مدیریت منابع آب و انرژی گفت:کاربرد هوش مصنوعی در بهینه‌سازی منابع آب و انرژی تحولی اساسی در مدیریت هوشمند این سیستم‌ها به ارمغان آورده است. امروزه، الگوریتم‌های یادگیری عمیق و تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده بر اساس داده‌های بلادرنگ حسگرهای نصب‌شده در شبکه‌های توزیع آب و سیستم‌های انرژی، قادرند الگوهای مصرف را تشخیص داده و بر مبنای آن راهکارهای بهینه‌سازی ارائه دهند. این فناوری‌ها با شناسایی نقاط مصرف بالا، نشت‌ها و مسائل عملیاتی، امکان کاهش اتلاف منابع و بهبود عملکرد سیستم‌ها را برای مدیران فراهم می‌آورد. از این منظر، هوش مصنوعی ابزاری کلیدی در تقویت هم‌افزایی میان فناوری و مدیریت منابع طبیعی به شمار می‌رود.
گیلانی به چشم‌انداز بلندمدت این فناوری افزود:ترکیب هوش مصنوعی با اینترنت اشیاء و سامانه‌های مدیریت هوشمند می‌تواند به ایجاد مدل‌های دقیق‌تری از وضعیت شبکه‌های آب و انرژی منجر شود. این یکپارچگی تکنولوژی‌ها، نه تنها موجب کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش بهره‌وری می‌شود، بلکه در پیش‌بینی شرایط اضطراری مانند نوسانات آب و بحران‌های انرژی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. ما در پژوهش‌هایمان تلاش داریم تا با استفاده از الگوریتم‌های نوین تحلیل داده، راهکارهایی ارائه دهیم که بتواند در سطح ملی و منطقه‌ای موجبات تحول در مدیریت منابع را فراهم آورد؛ تحولیه که نهایتاً به توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی منجر شود.
نگاهی به آینده
این رویداد محیط‌زیستی بزرگ، بستری فراهم آورد تا فعالین حوزه‌های مختلف محیط زیست، انرژی و آب به تبادل نظر بپردازند و راهکارهایی عملی و علمی ارائه دهند. تأکید سخنگویان بر بکارگیری فناوری‌های نوین مانند فتوکشت، ارزیابی دقیق فناوری‌های باروری ابرها و همچنین ضرورت مدیریت منسجم منابع آبی، گامی ارزشمند در مسیر توسعه پایدار استان به شمار می‌آید.
منبع:روابط عمومی خانه هم افزایی
