نگاهی به ظرفیت‌های فرهنگی شهرستان‌ها و نقش رویدادها در توسعه پایدار
با اجرای طرح تعطیلی ادارات در روزهای پنج‌شنبه، فرصتی تازه برای برنامه‌ریزی سفرهای کوتاه‌مدت در سطح استان‌ها فراهم آمده است. این تصمیم می‌تواند بهانه‌ای جدی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری داخلی در پایان هفته باشد، به‌ویژه در استان‌هایی همچون خراسان رضوی که با برخورداری از تنوع فرهنگی، آیینی و تاریخی، یکی از قطب‌های مستعد توسعه گردشگری فرهنگی محسوب می‌شود.
در عصر حاضر، اقتصاد فرهنگ به‌عنوان یکی از پایه‌های مهم توسعه پایدار و شهری مطرح است. اقتصادی که در آن تولید و مصرف فرهنگی، به‌ویژه از طریق رویدادهای محلی و گردشگری، محرک رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و حفظ هویت بومی است. در این چارچوب، گردشگری فرهنگی و رویدادمحور در شهرستان‌های خراسان رضوی می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر در پیوند میان جامعه محلی، گردشگر، و اقتصاد بومی عمل کند.
از جشنواره زعفران در تربت حیدریه، ریواس در کوهسرخ و تاک پلو در خلیل آباد و آیین‌های عاشورایی در سبزوار گرفته تا موسیقی مقامی در قوچان و نمایشگاه‌های صنایع‌دستی در کاشمر و نیشابور و فریمان، هر یک از این رویدادها اگر با برنامه‌ریزی مناسب در تعطیلات آخر هفته برگزار شوند، می‌توانند موجب جریان‌سازی فرهنگی و اقتصادی در شهرستان‌ها شود.
در این میان برای بهره‌برداری از رویدادهای ماه قمری و به منظور جذب بیشتر طیف‌های مختلف گردشگران، باید به ظرفیت شهرهای زیارتی استان که داری بقاع متبرکه هستند نیز توجه کرد و در خصوص باز تعریف رویدادهایی متناسب در حوزه آیین‌های مذهبی و خوراک مثل آیین‌های عزاداری ماه محرم در سطح استان، تعزیه‌خوانی و پرده‌خوانی عاشورایی و آیین‌های سنتی نخل گردانی و مراسم موقوفه امین التجار کاشمر و … که عموما جزو میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده استان می‌باشند و با نگاه درست و برنانه‌ریزی هوشمندانه زمینه پاسداری از آن ها نیز محقق خواهد شد مورد توجه برنامه ریزان فرهنگی و گردشگری شهرستان ها قرار گیرد.
تعطیلات آخر هفته، فرصتی برای تحریک تقاضا در حوزه گردشگری داخلی است، آن‌هم با کمترین هزینه و حداکثر بهره‌وری. این مدل سفر، به دلیل نزدیکی مقصد، کاهش زمان اقامت و تنوع تجربی، می‌تواند خانواده‌ها را به شرکت در رویدادهای بومی ترغیب کند و در کنار آن، زنجیره اقتصادی صنایع خلاق، خدمات گردشگری، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و فروش محصولات محلی را فعال سازد.
در بعد کلان، این سیاست به کاهش تمرکز گردشگری صرفاً در شهر مشهد و توزیع متوازن سفرها در سطح استان کمک می‌کند، امری که هم موجب کاهش فشار بر زیرساخت‌های شهری و زیارتی می‌شود و هم فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای مناطق کمتر دیده‌شده فراهم می‌آورد.
برای بهره‌گیری از این فرصت، پیشنهاد می‌شود: تقویمی جامع از رویدادهای گردشگری و فرهنگی شهرستان‌ها در تعطیلات آخر هفته تدوین شود. رسانه‌ها و فضای مجازی به‌عنوان ابزار اطلاع‌رسانی و ترغیب عمومی فعال‌تر عمل کنند.
شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و انجمن‌های میراث فرهنگی و سازمان های مردم نهاد، نقش محوری در سازماندهی این رویدادها ایفا کنند و بسته‌های سفر متناسب با نیاز گردشگران بومی توسط بخش خصوصی و تورگردانان محلی طراحی شود.
در نهایت، اگر تعطیلی پنج‌شنبه‌ها با نگاهی فرهنگ‌محور و با تکیه بر ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی شهرستان‌ها مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند نه‌تنها موجب رونق گردشگری داخلی و تقویت اقتصاد فرهنگ شود، بلکه گامی مؤثر در توسعه پایدار، عدالت فرهنگی و مشارکت فعال جوامع محلی در فرآیند توسعه ملی خواهد بود.
به قلم : رضا یوسفی، کارشناس ارشد اقتصاد هنر و مسئول انجمن‌های میراث‌فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی
