خانه تکانی یکی از سنت های قدیمی ایرانیان است که ریشه در باورهای فرهنگی مردم این مرز و بوم کهن دارد.
خانه تکانی در واپسین روزهای فصل زمستان ، در آستانه دگرگونی طبیعت ، آغاز سال نو (نوروز) و استقبال از بهار به سراغ خانواده های ایرانی رفته و با نظافت و پاکیزگی محل سکونت و کار ، نوید نو شدن را می دهد، با این حال در این ایام که 44 شهر و 903 روستای خراسان رضوی با تنش کمی و کیفی مواجه اند و غالب آن ها بر روی خط قرمزآب قرار دارند مصرف آب بین دو تا سه برابر افزایش می یابد.
تقارن ماه مبارک رمضان با سال نو نیز نوید بخش دو بهار برای تحولی ماندگار است ، یکی برای تزکیه نفس و دیگری شروع دوباره در پی یک سال کار وتلاش است .
در این میان آب که عامل طهارت و پاکیزگی روزه داران و حیات بخش طبیعت است بیش از هر زمان نیازبه توجه و حراست دارد تابتواند همچنان پایدار و ماندگار بماند.
بنا برفرهنگ دیرینه ایرانیان “آب”در خانه تکانی نقش اساسی ایفا می کند و با بهره گیری از آن زندگی دچار تحول و پاکیزگی شده و شرایط برای ادامه حیات مهیا می شود .در این میان عده ای ناخواسته و ندانسته “آب” با ارزش و تجدید ناپذیر را با مصرف بی رویه و نادرست به هدر داده ومشکلات فراوانی را برای دیگر شهروندان مسئولیت پذیر و متولیان تامین و توزیع آب فراهم می آورند .
آبفای استان با توجه به استمرار پدیده خشکسالی ناشی از کاهش بارش ها که تاثیر منفی بر سفره های زیر زمینی به عنوان منابع تامین آب شهرها و ورستاهای گذاشته است هر ساله تمام امکانات فنی و مهندسی و نیروی انسانی خود را برای تامین آب پایدار مشترکان بکار می گیرد تا روند توزیع آب مشترکان دچار مشکل نشود ، با این حال مدیریت مصرف و رعایت صرفه جویی در طول سال به ویژه پیک مصرف و از جمله خانه تکانی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
با اشاره به افت شدید آبدهی 34 دشت از 37 دشت موجود استان ، یکی از راه های مقابله با این چالش را توجه دادن شهروندان به مشکل بحران آب با مشارکت دستگاه های فرهنگی مانند صدا و سیما ، آموزش و پرورش و همچنین رسانه های نوشتاری و خبرگزاری ها برای تبیین شرایط سخت تامین آب شرب شهرها می داند و خاطر نشان می کند: آموزش در مبحث “آب” بایستی از سنین پایه و از مدارس ابتدایی شروع و تا مقاطع بالاتر ادامه یابد و به کل جامعه تسری داده شود در غیر این صورت اثرگذاری لازم را نخواهد داشت.
وی بارش های سال آبی جاری را در مقایسه با سال قبل کاهشی می داند و می افزاید: متاسفانه 97درصد قلمرو خراسان رضوی همچنان در شرایط دشوار خشکسالی قرا ر دارد و روند تامین آب شرب را با چالش های بسیار مواجه کرده و همین پدیده باعث تغییر کیفیت در کنار کمیت آب سفره های زیر زمینی شده است.
مصرف درست را موثر و مهم می داند و ضمن هشدارنسبت به آینده آبی استان خطاب به مشترکان متذکر می شود: طی سال گذشته به دلیل کاهش ذخایر آبی، این دغدغه وجود دارد که در آینده برخی پارامترهای کیفی آب به سقف استاندارد برسد. ” سنت خانه تکانی ایرانیان را یادآور می شود و با اشاره به نزدیک شدن به روزهای پایان سال 1403 می گوید: ایرانیان از دیر باز این سنت زیبا را به پا می دارند و بر این باورند که با دور ریختن وسایل قدیمی کهنه و جایگزین کردن وسایل نو ، به زندگی طراوت و شادابی خاصی می دهند و خود را برای نو شدن سال و آمدن فصل زیبا و با طراوت بهار مهیا می کنند ، البته نفس نظافت و توجه به پاکیزگی از دستورات اولیه اسلام است ولی خانواده ها حتما در حین خانه تکانی ، حساسیت لازم در قبال “آب” را ازدست ندهند و با خوب و بهینه مصرف کردن ، شرایط برخورداری همگان را از این مایه حیات فراهم سازند. وی از تولید میانگین آب شهری و روستایی به ازاء هر نفر 274 لیتر در شبانه روز در استان خراسان رضوی خبر می دهد و می گوید: این رقم با توجه به وضعیت سفره های زیر زمینی و کاهش بارندگی قابل قبول نیست و ضرورت رعایت الگوی مصرف و مدیریت بهینه سازی روش های صحیح مصرف آب و استفاده از وسایل کاهنده مصرف و جداسازی آب شرب از فضای سبز را دو چندان کرده است
در کشور ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است .90درصد منابع آب زیرزمینی در حالی توسط بخش کشاورزی برداشت می شود که از راندمان پایین تولید برخوردار است و می توان گفت بکارگیری روش های نوین آبیاری در این بخش از سوی متولیان و تولیدکنندگان کمتر مورد توجه قرار گرفته است.وی به مقایسه مصرف آب در برخی کشورها با ایران می پردازد و می افزاید: سرانه مصرف آب به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی، بستگی دارد.
منبع: دفتر روابط عمومی و آموزش همگانی آبفا خراسان رضوی
